De astronomische lente is begonnen. Misschien merk je het al aan het langer worden van de dagen, de lichtinval of aan de vogels die meer en meer fluiten. Wie zich bewuster wordt van de astronomische lente, wordt zich bewuster van de beweging van de aarde en daarmee ook van zichzelf. Waarom verschilt de astronomische lente met de klimatologische lente? En wie zijn wij als mens op aarde?
Een aantal jaar geleden ontdekte ik het verschil in de wijze van indeling in seizoenen. Het was ergens in februari dat ik het gevoel had dat de lente al begon. Ik realiseerde mij dat het echter nog een tijd zou duren voordat de winter officieel was afgelopen en vroeg me af waarom dat eigenlijk zo was. Ik ontdekte dat de indeling van de seizoenen zoals we die kennen niet gebaseerd is op de veranderingen van de aarde, maar op een praktisch argument van de weerkundigen. Ik kwam erachter dat er twee lentes bestaan: de astronomische en de klimatologische.
Astronomische lente: de aarde draait
De astronomische lente houdt in dat de aarde ten opzichte van de zon verder is gedraaid. Of anders gezegd: de seizoensverschillen komen voort uit de schuine stand van de as waar de aarde om draait. Hierdoor komt de zon op het noordelijk halfrond in de zomer hoger boven de horizon dan in de winter. De zon schijnt daardoor in de zomer langer dan in de lente, herfst en winter. Hoe noordelijker, hoe korter de zon boven de horizon staat.
De klimatologische lente: een praktische indeling
De klimatologische lente is gebaseerd op een indeling van drie kalendermaanden. In 1780 besloot de ‘Societas Meteorologica Palatina’ – één van de eerste internationale weerorganisaties- vanwege praktische redenen tot deze indeling. Ze legde deze indeling vervolgens vast in internationale afspraken. Het is deze indeling die vandaag de dag nog altijd wordt gebruikt. Niet alleen door weerorganisaties wordt zij gehanteerd, maar ook op scholen wordt ze onderwezen en in agenda’s genoteerd.
Werkelijke beleving versus opgelegde indeling
Hoewel de praktische argumenten voor de klimatologische indeling vast legitiem zijn geweest, is het interessant om te beseffen dat deze indeling niet verbonden is met de beweging van de planeet. Zij is losgezongen van de werkelijkheid, van de stand van de sterren.
Het kan interessant zijn om deze weken eens te onderzoeken hoe de astronomische lente voor jou tot leven komt. Je kunt ervaren dat de overgang van de wintertijd naar de lente niet per definitie verbonden is met de indeling zoals wij die kennen. Je kunt je bewust worden van de lente waarvan je misschien al voelt dat ze is aangebroken. Hoe voelt het om de zon steeds vroeger te zien schijnen? Wat ervaar je bij het lengen van de dagen? Zie je het licht veranderen?
In verbinding met de aarde
Door ons bewust te worden van de veranderingen hier op aarde, worden we ons ook bewust van het feit dat we op de aarde leven. Op planeet aarde. Een planeet in een melkwegstelsel die zich op haar beurt weer tot de zon en andere planeten en sterren verhoudt.
Daarvoor dienen we wellicht eerst los te komen van de indelingen die we als mens aan de aarde hebben opgelegd; zoals een klimatologisch model van drie maanden. Hoe zinvol het misschien ook is; het doet geen recht aan de intrinsieke waarde van de aarde zelf. Zo zijn er nog meer modellen en plannen waarin we het leven op aarde proberen te sturen maar daarmee vaak het tegenovergestelde bewerkstelligen. Namelijk dat het aardse leven eruit verdwijnt. En daarmee uiteindelijk ook het menselijk leven.
De Franse filosoof Bruno Latour legt in zijn werk haarfijn uit hoe de oude dichotomie van mens versus natuur niet langer meer houdbaar is. De mens en natuur smelten – voor zover ze dat niet altijd al waren – samen tot een wezen in beweging. Een wezen waarin de menselijke activiteit en de bestaande wereld onverwachte verbindingen aangaan. Bruno Latour noemt dat wezen: Gaia. Het is volgens Latour hoog tijd om in actie te komen om ons perspectief op aarde te veranderen, willen we in staat zijn het menselijk leven op aarde te behouden.
Een lente voor de aarde?
Misschien kunnen we de lente aangrijpen om eens ons eigen licht op onze relatie met de aarde te laten schijnen en nadenken wat we voor haar kunnen betekenen. In de wetenschap dat zij al duizenden jaren rond de zon draait en wij nog duizenden jaren met haar meedraaien. Simpelweg omdat we de aarde niet beheren, maar de mensheid – zoals de native americans het verwoorden – aan de aarde toebehoort. Simpelweg omdat we aarde zijn.
Het begin van de astronomische lente waarbij het ochtendlicht ons eerder wakker kust, kan daartoe een aanzet zijn. Juist omdat alles voor ons gevoel tot leven komt; de boomknoppen die schitteren in zonlicht, de vogels die fluiten, de eerste vlinders bij een bloem.
Het doet ons beseffen dat de aarde leeft; dat we zelf leven. In die verbinding met de aarde, kunnen we ons afvragen hoe we ons als mens tot de aarde willen verhouden. Dit bewustzijn kan ons aanzetten tot nieuwe ideeën en perspectieven op de aarde, op het leven en op onszelf. Wellicht dat er dan een nieuwe lente aanbreekt. Een lente waarin wij als mensheid een nieuw licht op aarde laten schijnen.
Geschreven door schrijver en natuur-inspirator Beitske Bouwman. Beitske is oprichter van de Anaya Academy die trainingen, opleidingen en workshops verzorgt over de verbinding tussen mens en natuur.
Boekentip: Het betoverende leven
Het betoverende leven van Sharon Blackie is een pleidooi om meer te genieten van de magie van de natuur, en eigenlijk van het leven in het algemeen. Want wie af en toe naar buiten gaat weet het: de natuur is betoverend. Met als uitgangspunt de inspiratie en wijsheid uit mythes, sprookjes en volksvertellingen geeft dit boek je vele praktische tips en handvatten om betovering terug te brengen in je leven. Ze leert je om weer écht connectie te maken met de natuur, jezelf en je omgeving.
